Hasło Bataliony Chłopskie
Z Pamięci konspiratorów krakowskiego Kedywu AK
Bataliony Chłopskie (BCh), oddziały taktyczne przeznaczone do prowadzenia akcji dywersyjnych, wydzielone 1942 ze Straży Chłopskiej (SCh, kryptonim „Chłostra"), zbrojnej formacji SL „Roch"; w krak. ośrodku SL „Roch" (kryptonim „Las") SCh organizował J. Marcinkowski („Tracz"); w lipcu 1941 powołano Komendę Okręgu VI SCh dla Małopolski i Śląska (Kr., Rze-szów, Śląsk) z N. Wiatrem „Zawojną", który we wrześniu został formalnym komendantem; wśród 27 komend powiatowych funkcjonował obwód Kr.-powiat (kryptonim „Krak"), a od pół. 1943 Kr.-miasto (kryptonim „Kruk II"); do gł. zadań SCh na terenie Kr. należało utrzymywanie łączności z Centr. Kierownictwem Ruchu Lud. (CKRL), kolportaż prasy konspiracyjnej, wywiad społ.-polit., organizacja służby sanitarnej i akcji pomocowej; podstawowy trzon organizacji militarnych SL stanowiła młodzież wiciowa; 1943 podjęto wydawanie konspiracyjnej „Polski Ludowej" (od nru 2 „Myśl Chłopska") pod redakcją T. Miciaka „Topoli" i B. Matusowej „Kwiatkowskiej", przerwane w sierpniu tego roku po dekonspiracji lokalu; w Kr. działało centrum zaopatrywania w fałszywe dokumenty („działalność legalizacyjna"); 30 V 1943 ukazał się rozkaz władz AK i CKRL o wcieleniu BCh do AK; w poł. 1944 liczba żołnierzy BCh scalonych z AK wynosiła 1077, 1945 - 1130; zamordowanie 21 IV 1945 na Plantach w Kr. N. Wiatra oraz rozwój sytuacji polit. opóźniły proces ujawniania się BCh, który rozpoczął się we wrześniu 1945; 1980 w kościele Św. Wacława w Mogile odsłonięte tablicę upamiętniającą bohaterstwo BCh.