O Kedywie krakowskim
Z Pamięci konspiratorów krakowskiego Kedywu AK
Na przełomie lat 1942/43 utworzono w Komendzie Głównej Armii Krajowej w Warszawie specjalna organizacje dywersyjno-sabotażową pod kryptonimem KEDYW (od słów: kierownictwo dywersji). Komórka ta przeznaczona była do walki czynnej z hitlerowskim okupantem i jako taka - dla bezpieczeństwa - pozostać miała głęboko zakonspirowana również wewnątrz, masowej już wtedy, terenowej organizacji wojskowej Armii Krajowej.
KEDYW podzielony został na okręgi. Pierwszym szefem Krakowskiego Okręgu KEDYWu mianowany został w lutym 1943 roku mjr dr Stefan Tarnawski – „Jarema”. Okręg Krakowski KEDYWu składał się w lipcu 1943 roku z ośmiu obwodów, z których po utworzeniu wkrótce Podokręgu Rzeszowskiego V – „Zamek” i włączeniu doń obwodów VII i VIII, pozostało tylko pięć zorganizowanych następująco:
- Obwód l – „Szerszeń”, obejmujący Myślenice i Skawinę, pod dowództwem kpt Stanisława Więckowskiego - „Wąsacza”.
- Obwód II – „Ront” (Wieliczka, Bochnia, Gdów, Niepołomice), d-ca por. Mieczysław Cieślik - „Bąk”, „Koral”.
- Obwód III – „Trasa” (Kraków-powiat, Miechów, Olkusz), d-ca por. Jan Panczakiewicz – „Zimowit”, „Skała”.
- Obwód IV – „Lawa” (Kraków-miasto), d-ca por. Ryszard Nuszkiewicz – „Powolny”, „Lach”.
- Obwód VI - obejmujący rejon Limanowej i Nowego Sącza, d-ca Wiktor Szczypka – „Lech”.
Krakowski Okręg KEDYWu rozpoczął ożywioną działalność sabotażowo-dywersyjną, ukierunkowana początkowo głównie na dywersję gospodarczą i kolejową, organizowanie wywiadu i kontrwywiadu, werbunek i szkolenie sabotażowo-dywersyjne młodych żołnierzy KEDYWu, zdobywanie i gromadzenie broni, produkcję sprzętu bojowego (zapalniki, świece termitowe), zdobywanie i gromadzenie mundurów wojskowych, bielizny i kocy dla mających powstać oddziałów partyzanckich KEDYWu itp. Prowadzono mniejsze lub większe akcje bojowe (palenie zakładów przemysłowych, niszczenie dokumentów w urzędach, likwidowanie pojedynczych konfidentów, przechwytywanie w urzędach pocztowych donosów do władz niemieckich i gestapo, organizowanie podsłuchów telefonicznych przygotowywanie magazynów broni i inne), prowadzono intensywną akcję zdobywania broni na pojedynczych Niemcach i poszukiwania broni polskiej, przechowywanej od września 1939.
W lipcu 1943 roku powstał pierwszy oddział partyzancki, podległy wkrótce Krakowskiemu Okręgowi KEDYWu. Został on utworzony z założonej już w styczniu 1941 roku w podkrakowskim Zabierzowie, grupy dywersyjnej przy pododcinku Związku Walki Zbrojnej (ZWZ). Przewodzili grupie dwaj bracia Poganowie: Mietek – „Błyskawica” i Marian – „Rzeżucha”.
Po rewizji i aresztowaniach dokonanych w Zabierzowie przez gestapo w dniu 7 lipca 1943, zaszła konieczność utworzenia w terenie oddziału partyzanckiego, złożonego z osób zagrożonych aresztowaniem. Początkowo oddział liczył 17 osób. Od lipca 1943 Oddział partyzancki „Błyskawica” przeszedł pod rozkazy krakowskiego KEDYWu.
Dzieje tej grupy, a szczególnie młodszego z braci Poganów („Błyskawicy”), stanowić by mogły scenariusz fascynującego filmu . Został on aresztowany przez gestapo i po bestialskim śledztwie skierowany do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. Właśnie na cześć aresztowanego dowódcy oddziału, przyjął ten oddział nazwę „Błyskawica”. Na nowego dowódcę „Błyskawicy” wyznaczył KEDYW ppor. Władysława Kordulę – „Romana” z Obwodu II – „Ront” w Wieliczce.