Pamięci konspiratorów krakowskiego Kedywu AK

Strona główna Czytelnia Osoby Szare Szeregi

Porębski, Smutna kronika


Z Pamięci konspiratorów krakowskiego Kedywu AK

w: Stanisław Porębski, Krakowskie Szare Szeregi




Ale od wiosny 1943 r. nad krakowskimi Szarymi Szeregami zawiały czarne chmury. Bo wydarzenia przebiegały następująco:


Spis treści

[Aresztowania w 1943 roku]

6.V. - w Warszawie aresztowano naczelnika Szarych Szeregów „J. Nowaka”, „J. Krzemienia”, „Szarego”.

30.VI - w Warszawie aresztowany komendant główny AK „Grot"

4.VII - k. Gibraltaru zginął wódz naczelny gen. W. Sikorski

wrzesień - aresztowany pchor. „Szulce"

wrzesień - aresztowany „Kadek", „Szatan” i „Żelazny"

wrzesień - w następstwie strzelaniny na Krzemionkach przy rozbrajania oficera niemieckiego, Gestapo aresztowało „Lasotę", „Mściwoja", „Sulibora” i Feliksa Woźniczkę „NN"

21.X - publiczna egzekucja przy ul. Wąsowicza

22.X - publiczna egzekucja przy ul. Mazowieckiej

28.X - na liście 30 skazanych na karę śmierci byli harcerze: Baraniuk Franciszek i Jaguś Arkadiusz, Szczurek Władysław 29.X - publiczna egzekucja przy ul. Szerokiej, w której m.in. zginęli harcerze

14.XI - aresztowanie przy ul. Kalwaryjskiej „Pikusia" i "Przepiórki”

16.XI - aresztowany na ul. Dietla Mieczysław Barycz pchor.”Lis” „Jacek" zginął, zakatowany w śledztwie przez gestapowca Koernera

19.XI - aresztowana „Alina” - Halina Dziedzic, wysłana w czerwcu do obozu Ravensbruck i tam zmarła mając 16 lat

23.XI - na liście 30 skazanych na karę śmierci byli harcerze: Czarny Zdzisław, Drapich Marian, Grochal Tadeusz, Niżnik Marian, Niżnik Władysław, Skwarczowski Władysław, Świstak Zbigniew

10.XII - aresztowanie „Telimeny”, która 17.XII skazana na karę śmierci, w czerwcu została wywieziona do obozu w Ravensbruck – przeżyła

11.XII - na liście 50 skazanych na karę śmierci byli harcerze: Jaguś Wiesław i Niziński Andrzej

18.XII - na liście 50 skazanych na karę śmierci byli harcerze: Hardzik Marian i Kraus Jerzy


[Aresztowania w 1944 roku]

29.I - na liście 83 skazanych na karę śmierci byli harcerze: Latowiecki Ludwik, Latowiecki Władysław, Seidler Aleksander i Seidler Karol

21.II - w obozie koncentracyjnym w Gross-Rosen zginął Florian Marciniak

marzec - po nieudanym zamachu aa konfidenta J. zostali aresztowani „Nik" i „Tad"

24.III - aresztowanie komendanta okręgu AK płk. dypl. „Lutego" i jego oficerów

6.IV - na liście 112 skazanych na karę śmierci byli harcerze: Bień Zdzisław, Dąbrowski Tadeusz, Gaweł Antoni, Gąsior Józef, Kielski Jerzy, Kielski Tadeusz, Stachura Mieczysław, Świstak Józef

maj - aresztowanie Wilkoszów z drogerii przy ul. Karmelickiej, gdzie mieścił się, magazyn broni i rusznikarnia

4.V - w lokalu przy ul. Długiej 6 zostali aresztowani redaktorzy „Przeglądu Polskiego": „Broniec", „Kociołek", „Kotek" 8.V - na liście 40 skazanych na karę śmierci byli harcerze: Drapich Józef i Wytyśnik Stefan

8.V - w lokalu przy ul. Grzegórzeckiej 14 zostali aresztowani redaktorzy: „Akant", „Linus", „Moza", „Szarzyński" oraz komendant chorągwi „Jerzy”

15.V - nieudana akcja patrolu dywersyjnego na konfidenta przy ul. Floriańskiej. W odwrocie ginie postrzelony pchor. „Ada". Aresztowani pchor. „Brok", pchor. „Kulawiec”, pchor. „NN" (Doroczyński Konstanty)

15.V - na liście 44 skazanych na karę śmierci byli harcerze: Heil Edward, Kania Adam, Kozdraś Edward, Łasik Tadeusz, Szczerba Stanisław, Szewczyk Jerzy, Wilkosz Stanisław, Wirth Jerzy

27.V - publiczna egzekucja przy ul. Botanicznej, w której prawdopodobnie zginęli harcerze

28.V - na liście 65 skazanych na karę śmierci byli harcerze: Czarny Stanisław, Doroczyński Konstanty, Guzy Leszek, Henisz Wincenty, Karaś Stanisław, Kolanko Eugeniusz, Miakutin Aleksander, Sułek Władysław

24.VI - na liście .50 skazanych na karę śmierci byli: Wilkosz Jakub (ojciec) i Wilkosz Tadeusz (syn)

2/3.VII - wielkie aresztowania w Krakowie ok. 2000 osób. Z Szarych Szeregów aresztowano: mjr „Ryś", por. „Korczak", pchor. „Mirski", pchor. „Toporski", pchor. „Luśnia”

3.VII - aresztowano pchor.”Sorokę". Por. „Jastrzębiec" uniknął aresztowania, ale z jego mieszkania aresztowano „Bambę" oraz p. Łaskawską (żonę d-cy kompanii „Bartek")

7.VII - aresztowani bracia „Hetmański" i „Kresowiak"

6.VIII - Czarna Niedziela - aresztowania ok. 10 000 mężczyzn w Krakowie, akcja represyjna w następstwie wybuchu Powstania Warszawskiego. Aresztowany zostaje por. „Jastrzębiec" na fałszywych papierach. Zostaje później zwolniony.


[Losy żołnierzy Komapnii „Bartek”]

Kolejne aresztowania uderzały w kadrę „Bartka". Po lipcowych uwięzieniach dowódca kompanii ukrywał się. Wielu natychmiast zmieniło miejsca zamieszkania. Z obozu koncentracyjnego w Płaszowie dochodziły grypsy, ostrzegające o dalszych zagrożeniach ... Jak zwykle w takich wypadkach łączność „do góry” została zerwana, podczas gdy grupa żołnierzy „Bartka" prosiła o przerzucenie do partyzantki.

Sytuację starał się opanować pchor. „Szreniawa", który przejął dowodzenie nad plutonem „Felicja" i usiłował scementować pluton „Ewa". Pluton „Danuta" utracił już bezpowrotnie kontakt z kompanią. W ciągu lipca część zagrożonej młodzieży opuściła Kraków, część znalazła się w oddziałach partyzanckich.

*

Po reorganizacji kompania „Bartek" przedstawiała się następująco:


Kompania „Bartek” (jesień 1944 r.)

d-ca kompanii: por. „Jastrzębiec"

z-ca d-cy: ogniomistrz - pchor. „Karo"


Pluton „Danuta"

?


Pluton „Ewa”

d-ca plutonu: pchor. „Karo”


Pluton „Felicja”

d-ca plutonu: pchor. „Wiktor”


*

Stan uzbrojenia kompanii „Bartek" nie jest dokładnie znany, ale na pewno był słaby. Dla ilustracji można podać, że w drużynie „Szreniawy" na wyposażeniu własnym były dwa pistolety „Walter" i P-38, jeden kb niemiecki, jeden kb rosyjski ze skrzynią amunicji.


Kryjówki broni Szarych Szeregów, które udało się Niemcom zlikwidować, mieściły się:

- ul. Legionów 6 na strychu stajni,

- u Stefana Wytyśnika w piwnicy, a później w schowku poza budynkiem

- w liceum przy ul. Zamojskiego u Świstaków, skąd Gestapo zabrało dwa worki i jedną skrzynkę broni

- drogeria przy ul. Karmelickiej i magazyn w piwnicy przy ulicy Łobzowskiej p. Wilkoszów (magazyn broni i rusznikarnia)

- był jeszcze podobno jakiś magazyn przy ul. Wielopole.


Broń pochodziła z zakupów od Niemców, magazynów wojskowych w Bronowicach, pilnowanych przez współpracujących z konspiracją strażników przedsiębiorstwa „Nadzór Mienia „OBHUT", ze zrzutów kolejowych, wreszcie broń była zdobywana na Niemcach.


*

Kompania „Bartek" w całości nie wystąpiła podczas okupacji w żadnym działaniu. Plany użycia jej w ogólnym powstaniu narodowym, czy w akcji „Burza* nie zostały ujawnione. Wiadomo, że była przewidziana do ochrony sztabu Okręgu AK.

Poszczególnymi sekcjami (rzadziej drużynami) były wykonywane różne zadania, np.:

- obstawa lokali, w których odbywały się odprawy

- ubezpieczenia akcji, wykonywanych przez Kedyw

- akcje sabotażowe na kolei: sypanie piasku do maźnic wagonów towarowych, zrzucanie broni z transportów wojskowych, niszczenie benzyny w cysternach

- żmudne i długotrwałe prowadzenie obserwacji ruchu drogowego i kolejowego

- udział czynny w Małej Dywersji (malowanie napisów, gazowanie kin, rzucanie kwiatów z zarażonymi tyfusem wszami na maszerujące kolumny Wehrmachtu itp.)

- szkolenie na kursach Wielkiej Dywersji.


Niektóre zadania były zlecane indywidualnie, np. penetracja wywiadowcza w niemieckich miejscach pracy przez żołnierzy kompanii. Pchor. „Zbroja" był przygotowywany do akcji odbicia komendanta chorągwi „Jerzego”.

Jeszcze w dniach wkraczania Armii Czerwonej 17-18 stycznia 1945 r. żołnierze kompanii pchor. „Wiktor", pchor. „Światopełk", „Żegota" i inni brali udział w rozbrajaniu uciekających Niemców.


Udział żołnierzy Kompanii „Bartek” w oddziałach partyzanckich

w OP „Jędrusie", rej. sandomiersko-kielecki (11): „Czertwan", „Skalny", „Szreniawa", „Jemioła", „Socha", „Śliwa", „Krab", „Soplica", „Światopełk", „Roman", „Sowa"

w OP „Skała", „Grom", „Skok", rej. od Skalbmierza po Złoty Potok (7): „Jeż" , „Myśliński", „Piach", „Ryś", „Lach", „Orlot", „Tatar"

w OP „Pościg", „Odwet", „Błyskawica" w obsłudze radiostacji, rej. myślenicki (9): „Bolko", „Zbylut", „Jastrząb", „Dobko", „Zwinny", „Strzała", „Mietko", „Miś", „Słoneczny"

w OP w rej. Kazimierzy Wielkiej (5): „Jastrzębiec II”, „Osa”, „Pisklę", „Moskito", „Murzyn"

w OP w rej. Włoszczowy (1): „Zbyszko"

w OP w rej. Dębicy (1): „Kat"

w OP kpt. „Mąka" koło Skały (7): Tadeusz Borkowski, Tadeusz Broniewski, „Kazio", „Feluś", „Przemytnik", „Turek", „Zbroja”

w I brygadzie AL. (2): „Chan", „Ken".


Skocz do: Strona główna Czytelnia Osoby Szare Szeregi