Tadeusz Dańda, Władysław Ptak
Z Pamięci konspiratorów krakowskiego Kedywu AK
Tadeusz Dańda, Profesor Władysław Ptak , w: Jadwiga Duda, 136 spotkanie z cyklu „Wieliczka –Wieliczanie”, Biblioteczka Wielicka, Zeszyt 81 (29.04.2009)
Bardzo mi miło, że spotykamy się pod koniec kwietnia, w przeddzień św. Floriana, patrona hutników, dziedziny, którą reprezentował prof. Ptak. Profesor Władysław Ptak urodził się 17. 04. 1920r. w Wieliczce. Miał starszą siostrę Anielę i młodszego brata Eugeniusza. Jego ojciec pracował jako górnik w wielickiej Kopalni Soli. Po ukończeniu Szkoły Powszechnej, kontynuował naukę w Gimnazjum i Liceum im. Jana Matejki, maturę zdał w 1 939 r.
W okresie okupacji niemieckiej uczęszczał, w latach 1940-1941, na roczny kurs bankowy, w latach 1941-1943 do Szkoły Górniczo - Hutniczo - Mierniczej w Krakowie na Wydział Hutniczy. Wykładowcami w tej placówce byli profesorowie AGH, którzy powrócili z obozów po akcji „Sonderaktion Krakau”. Jeszcze w czasie wojny rozpoczął studia na Wydz. Hutniczym AGH pod kierunkiem prof. Aleksandra Krakowskiego.
W 1943 r. wstąpił do AK - obwodu „Ront” w Wieliczce do oddziału dywersyjnego „Kedyw”, przyjmując ps. „Mały”. Pełnił funkcję łącznika z Okręgiem, przewoził rozkazy, biuletyny, materiały wybuchowe, dywersyjne, broń itp. W lipcu 1944 r. wstąpił do OP „Huragan”, a następnie do SBP „Skała”. Brał udział w walkach pod Zarszynem, Moczydłem, Krzeszówką, Sadkami. Z kolei został odkomenderowany do pracy terenowej. Do końca wojny pracował jako ślusarz w wielickiej Kopalni Soli. Później był robotnikiem w fabryce potasu w Wieliczce.
Po wojnie kontynuował studia na kierunku hutniczym AGH, uzyskując w 1948 r. dyplom magistra inżyniera metalurgii. Równocześnie w 1946 r. rozpoczął pracę jako asystent, a następnie starszy asystent w Katedrze Metalurgii Metali Nieżelaznych. W 1952 r. rozpoczął studia aspiranckie (doktorskie), a pracę doktorską z zakresu teorii procesów metalurgicznych obronił w 1954 r. Niezależnie od tego, w latach 1948-51 pracował jako nauczyciel przedmiotów zawodowych w Liceum Mechaniczno-Odlewniczym w Krakowie. Po ukończeniu studiów aspiranckich został adiunktem w Katedrze Metali Nieżelaznych AGH i równocześnie podjął pracę w Zakładzie Metali Instytutu Podstawowych Problemów Techniki PAN w Krakowie. W1955 r. uzyskał stopień docenta, a cztery lata później został profesorem nadzwyczajnym.
Z chwilą odkrycia złóż miedzi w Polsce pojawiły się perspektywy rozwoju przemysłu miedziowego. To zainspirowało prof. Krupkowskiego, by na bazie istniejących w AGH Katedr utworzyć Wydział Metali Nieżelaznych. Jego działalność dydaktyczna i badawcza koncentrowała się na takich metalach, jak: ołów, cynk i miedź. Realizacja projektu nie była łatwa, bo pojawiło się wielu oponentów. Po długo trwających sporach, w końcu w Warszawie odbyło się posiedzenie z udziałem decydentów. Przeciwniczką powstania tego typu Wydziału była pani profesor chemii spoza Krakowa. Stwierdziła, że uczelnia jest miejscem racjonalnego myślenia i powinna uczyć rozsądnego działania. W związku z tym bezsensowne jest tworzenie Wydziału, który już w swej nazwie zawiera negację: „metale nieżelazne”. Wtedy glos zabrał profesor Ptak, reprezentujący AGH. Odpowiedział: „Zgadzam się z Panią profesor i stawiam wniosek, aby zlikwidować również chemię nieorganiczną”. Nie był to argument rzeczowy, ale spodobał się zebranym. To przesądziło o utworzeniu Wydziału Metali Nieżelaznych na AGH. Profesor Ptak w latach 1962-1966, przez dwie kadencje, był dziekanem Wydziału Metali Nieżelaznych. W1969 r. otrzymał tytuł profesora zwyczajnego i został wybrany członkiem korespondentem PAN, a w 1986 członkiem rzeczywistym, członek czynny III Wydziału PAU.
Profesor Ptak był nie tylko wybitnym naukowcem, ale także doskonałym dydaktykiem, promotorem 22prac doktorskich i opiekunem 9prac habilitacyjnych. Ogłosił 130 prac, w tym 90, to oryginalne prace naukowe. Był autorem kilku patentów, m.in.: urządzenia do oczyszczania cynku, sposób prowadzenia procesu w piecu szybowym do otrzymywania kamienia miedziowego oraz urządzenie do prowadzenia procesu w piecu szybowym. Był również autorem podręczników inżynierskich np.: „Zasady termodynamiki i ich zastosowanie w metalurgii, uproszczone wzory na współczynniki aktywności przy roztworach dwuskładnikowych” oraz autorem haseł i członkiem komitetu redakcyjnego w Encyklopedii Techniki „Metalurgia”. Jego najważniejsze publikacje dotyczą: termodynamicznej teorii roztworów metali, mechanizmu rozpadu metastabilnych faz metalicznych typu alfa, własności termodynamicznych roztworów cynku uzyskanych metoda sił elektromotorycznych ogniw stężeniowych, szybkości reakcji heterogenicznych.
Funkcje pełnione przez profesora Władysława Ptaka: 1960-1962 kierownik Zakładu Metalurgii Metali Lekkich, 1962-1969 kierownik Katedry Teorii Procesów Metalurgicznych Wydz. Met. Nież. AGH, 1969-1974 dyrektor Instytutu Metalurgii Metali Nieżelaznych AGH, 1969-1985 kierownik Zakładu Teorii Procesów Metalurgicznych, 1958-1972 kierownik Pracowni Teorii Procesów Metalurgicznych Zakładu Podstaw Metalurgii PAN, dyrektor Rady Naukowej Instytutu Metali Nieżelaznych w Gliwicach, przewodniczący Rady Naukowej Instytutu Podstaw Metalurgii PAN, członek Komitetu Hutnictwa PAN, Komisji Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego i Ministerstwa Przemysłu Ciężkiego, przewodniczący Sekcji Teorii Procesów, Komisji Metalurgiczno-Odlewniczej krakowskiego Oddziału PAN, redaktor „Archiwum Hutnictwa”,
Otrzymane odznaczenia i tytuły honorowe: Złoty Krzyż Zasługi, Srebrna Odznaka „Za pracę społeczną dla Miasta Krakowa, Złota Odznaka „Za zasługi dla Ziemi Krakowskiej”, Srebrna Odznaka Honorowa NOT, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Medal Komisji Edukacji Narodowej, tytuł honorowy „Zasłużony Nauczyciel”, Odznaka honorowa Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Hutniczego, Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Złota Odznaka „Zasłużonemu w rozwoju woj. katowickiego”.
Otrzymane nagrody: Nagroda indywidualna II stopnia za osiągnięcia w dziedzinie termodynamicznej teorii roztworów metali, przyznana przez Komitet Nagród Państwowych; Nagroda indywidualna H stopnia za osiągnięcia w dziedzinie kształcenia kadry naukowej, przyznana przez Ministra Nauki Szkolnictwa Wyższego i Techniki; Nagroda Specjalna za udział w zbadaniu mechanizmu rozpadu metastabilnych faz metalicznych typu alfa na przykładzie stopów aluminiowo-cynkowych, przyznana przez Ministra Nauki Szkolnictwa Wyższego i Techniki; Nagroda za kierowanie zespołem i udział w wykonaniu pracy „Własności termodynamiczne ciekłych rozhoworów cynku uzyskane metodą sił elektromotorycznych ogniw stężeniowych „, przy znana przez sekretarza naukowego PAN.
Wszystko, co osiągnął w życiu zawodowym, zawdzięczał tylko swoim zdolnościom, wytrwałej pracy, a nie układom. Nigdy nie należał do żadnej partii. W Życiu prywatnym był niezwykle skromnym człowiekiem, przez całe życie nie dorobił się samochodu. Uwielbiał rozwiązywać krzyżówki, kochał góry i las. Był wytrawnym znawcą grzybów i lubił je zbierać. Był człowiekiem niezwykle pogodnym, miłym i wesołym, otwartym i ciepłym wobec innych ludzi. Był żonaty. Pozostawił syna Władysława, który pracuje na AGH. Zmarł 14. 04. 1990 r. Spoczywa na cmentarzu w Wieliczce”.