Wstęp
Z Pamięci konspiratorów krakowskiego Kedywu AK
W ślad za wydaną w trzecim obiegu (partyzanckim), w styczniu 1991 r. pracą zbiorową pt. „Wojenne i powojenne wspomnienia żołnierzy krakowskiego Kedywu i Samodzielnego Batalionu Partyzanckiego SKAŁA”, ukazuje się - w wyniku dopływu dalszych materiałów - druga część tego zbiorowego opracowania. Stosunkowo szybki napływ dalszych materiałów wspomnieniowych wskazuje na to, że zarówno żyjący żołnierze „Kedywu”, oddziałów partyzanckich i Batalionu „SKAŁA”, jak i ich rodziny i znajomi oraz rodziny nieżyjących już naszych Kolegów, uznali za potrzebne dalsze udokumentowanie wojennej i powojennej przeszłości tych formacji.
W większości przypadków opisywane wydarzenia świadczą o niezwykłym patriotyzmie i bezinteresownym zaangażowaniu się młodych ludzi w dzieło wyzwolenia i obrony Ojczyzny. Dla tego celu wielu żołnierzy było gotowych do każdej ofiary, do wielkich cierpień fizycznych i moralnych - a nawet do ofiary życia. Oby te, zawarte w I i II części „Wspomnień...” wiarygodne przykłady patriotyzmu mogły wpłynąć na doskonalenie postaw obywatelskich dzieci, wnuków i prawnuków autorów wspomnień, którzy przecież już coraz liczniej odchodzą na zawsze. Nareszcie wolna i suwerenna - po ponad 50-ciu latach - Polska, potrzebuje teraz uczciwych, zaangażowanych obywateli, szczerych patriotów, którzy doprowadzili by nasz Kraj do rozkwitu.
W niniejszej, II-giej części „Wspomnień...” znajduje się łącznie 20 opracowań, które można umownie podzielić na cztery grupy.
Pierwsza grupa zawiera 15 indywidualnych wspomnień z działalności ich autorów w okresie II-giej Wojny światowej. Są nimi opracowania:
- Dorota Franaszkowa - „Stasia”: Babiniec „Raka”.
- Krzysztof Śliwiński - „Kmicic”: Partyzanckie początki „Błyskawicy”.
- Czesław Skrobecki - „Czesław”: Pierwszy wyrok.
- Kazimierz Hromniak - „Leśnik”: Wspomnienia z okresu konspiracji 1940-1945 w Krakowie.
- Zygmunt Kawecki - „Mars”: Wybrane, dramatyczne epizody mojej działalności w okresie 1944/45.
- Zdzisław Jabłoński - „Szczupak”: Wspomnienia — część II.
- Jerzy Bigaj - „Czarny”: Mój związek z Szarymi Szeregami.
- Konrad Nitzschke - „Konar”: Tamte dni
- Edward Czarnecki - „Murzyn”: W szponach gestapo.
- Czesław Szygalski - „Miś”: Epizod ze wspomnień Stanisława Purtaka - „Belforta”.
- Eugeniusz Giebułtowski - „Paździerz”: Tkanina wspomnień.
- Józef Fiszer - „Myśliński”: Bałem się.
- Jan Herian - „Jastrząb”: W drodze na odsiecz walczącej Warszawie.
- Włodzimierz Rozmus - „Buńko”: Dalszy ciąg wspomnień.
- Tadeusz Bystrzycki - „Bystry”: W więzieniach na Montelupich i w Wiśniczu Nowym.
Druga grupa zawiera 3 pozycje przedstawiające działalność nieżyjących już naszych towarzyszy broni:
- Władysław Dudek - „Lenard” i Kazimierz Lorys - „Zawała”: Kpt. Józef Baster - „Rak” - garść wspomnień.
- Konrad Nitzschke - „Konar”: Wspomnienie o Adamie (na dziesięciolecie śmierci).
- Andrzej Tadeusz Grodziec: Ballada. Piękna ballada o Klementynie Zienkiewicz – „Fiołku” została napisana przez autora, który nie był członkiem „Kedywu” ani Baonu „SKAŁA”.
Trzecia grupa zawiera l opracowanie na temat organizacji „Kedywu” i AK:
- Kazimierz Lorys - „Zawała”: Samodzielny Batalion Partyzancki „SKAŁA” - jednostka „Kedywu” krakowskiego.
Czwarta grupa zawiera też jedną pozycję przedstawiającą powojenną, godną dużego uznania działalność Środowiska „Skałowców” w Krakowie:
- Kazimierz Lorys – Zawała”: Działalność Środowiska żołnierzy „Kedywu” Krakowskiego Okręgu Armii Krajowej i Samodzielnego Batalionu Partyzanckiego „SKAŁA” AK w okresie powojennego 45-cio lecia. Opracowanie „Zawały" przedstawia w sposób wyczerpujący działalność naszego Środowiska przez ponad 45 lat.
Jest podziwu godne to, że stosunkowo krótki, często zaledwie paromiesięczny pobyt w oddziałach partyzanckich spowodował iż dawni towarzysze broni spotykają się systematycznie co tydzień, nieomal od zakończenia wojny aż do dzisiaj. Oczywiście, poza towarzyskimi spotkaniami, dużą wartość społeczną ma aktywność Koleżanek i Kolegów w dokumentowaniu historii „Kedywu”, jego oddziałów partyzanckich i Batalionu „SKAŁA”, oraz różne formy pomocy wzajemnej „Skałowców”. W przygotowaniu do druku II-giej części „Wspomnień...”, oprócz autorów tekstów zasłużyli się wielce: Włodzimierz Rozmus - „Buńko”, który zebrał i uporządkował wszystkie teksty, Jerzy Bigaj - „Czarny”, który częściowo przepisywał nadesłane relacje oraz Kazimierz Lorys – Zawała” - który jako szef środowiska „Skałowców” - czuwał nad realizacją opracowania, nanosił uwagi i poprawki.
Istotne znaczenie dla wykonania dzieła miała pomoc finansowa naszej Koleżanki z Baonu „SKAŁA”, Ireny Parys-Lewickiej - „Mariu”, przebywającej od wielu lat w Anglii. Środowisko „Skałowców” wyraża jej za to serdeczną wdzięczność. Równocześnie środowisko „Skałowców” składa, serdeczne wyrazy podziękowań wszystkim Kolegom, którzy nadesłali swoje relacje.
Zygmunt Kawecki - „Mars”