Wzmianki w publikacjach o okupacji w Krakowie
Z Pamięci konspiratorów krakowskiego Kedywu AK
Tadeusz Wroński, Kronika okupowanego Krakowa, WL1974
- 24 III. – W lokalu konspiracyjnym szefa I Oddziału Sztabu Okręgu Krakowskiego AK oraz szefa organizacji „Racławice” mjra Stefana Sikorskiego („Okoń”, „Skiba”) przy ul. Sebastiana 23 Gestapo aresztowało kilku wysokich oficerów Okręgu Krakowskiego AK. Byli wśród nich komendant Okręgu płk Józef Spychalski („Luty”, „Lawina”, „Jurand”), mjr Stefan Łuczyński („Panecki”, „Sawa”, „Orka”), szef zrzutów Okręgu i szef organizacji „Racławice” w powiecie myślenickim „Baca”, a także właściciel lokalu Stefan Sikorski. W tym samym dniu podjęto decyzję odbicia płka Spychalskiego i rozpoczęto przygotowanie odpowiedniej akcji, która jednak, mimo ze zaangażowano w nią poważne siły i środki, nie dała rezultatu. Płk Spychalski został rozstrzelany, miejsca oraz jego śmierci nie ustalono.
- 9.IV. 1944 – Z Warszawy do Krakowa przybył Stanisław Leopold „Rafał”, dowódca I plutonu PET oddziału AK „Parasol”, celem przygotowania zamachu na wyższego dowódcę SS i policji w GG W. Koppego. Objął on dowództwo nad całą akcją.
- 10-12.IV. – Partyzanci z oddziału AK „Grom”, przebywający w Krakowie, w związku z akcją mającą na celu odbicie płka Spychalskiego, rozbroili na terenie miasta kilkunastu niemieckich żołnierzy i policjantów.
- 8.V. - W Łęgu w domu „Karpa” otoczonych zostało 6 żołnierzy AK z oddziału „Żelbet I” oraz 4 skoczków z Londynu, zrzuconych 7 maja w okolicach Koniuszy-Szreniawy w związku z akcją mającą na celu odbicie z więzienia Montelupich płka Józefa Spychalskiego. W zaciętej walce zginęło 3 żołnierzy AK oraz 3 skoczków. Pozostali: „Rezuła” (Tadeusz Żuwała), „Janczar” (ppor. Tadeusz Niemczycki), „Sęp" (Edward Grzyb) i „Wyrwidąb" (Zbigniew Dudzikowski), wyrwali się z okrążenia. Dom „Karpa" (Józefa Bobra) został spalony, w płomieniach zginęła l osoba o nie ustalonym nazwisku. Ponadto hitlerowcy zastrzelili Eleonorę Tynor (lat 75) oraz jej wnuka Kazimierza (lat 13) i postrzelili Annę Stachowicz, która zmarła z ran w szpitalu. Od strzałów „Rezuły” zginął kapitan żandarmerii.
- 26. V. - Żołnierze AK przebywając na ul. Botanicznej w związku z planowaną akcją odbicia płka J. Spychalskiego, którego — jak się spodziewano — miało tam przywieźć Gestapo na rzekome spotkanie z łącznikiem Komendy Głównej AK, natknęli się na patrol policji. Na wezwanie do zatrzymania się odpowiedzieli serią ze stenów, kładąc trupem przodownika policji ochronnej Schönwalda i członka policji pomocniczej - kierownika sekcji historycznej Ostinstitutu dr. Hoffa.
- W związku z planowanym przez AK zamachem na wyższego dowódcę SS i policji W. Koppego rozpoczęto systematyczną obserwację trasy jego przejazdu.
- 11. VI. - Opuściły Kraków ostatnie patrole oddziału AK „Świdy” (Zenona Soboty), które tu przebywały w związku z akcją mającą na celu odbicie płka Józefa Spychalskiego. W tym samym czasie przybyła do Krakowa grupa sanitarna I plutonu batalionu AK „Parasol" z Warszawy zakładając swoją bazę w związku z przygotowywanym zamachem na W. Koppego.
- 24-29.VI. – Do Krakowa przyjechało z Warszawy 15 żołnierzy batalionu AK „Parasol”, mających wziąć udział w zamachu na W. Koppego.
- 1.VII. – zakończono wstępne rozpoznanie w kwestii zamachu na W. Koppego i przystąpiono do drugiej fazy akcji – przygotowania zamachu przez zespół likwidacyjny.
- 3.VII – Przybył do Krakowa w związku z przygotowaniami do zamachu na W. Koppego dowódca batalionu „Parasol”, Adam Borys „Pług”.
- 5.VII. – Żołnierze batalionu „Parasol” podjęli próbę zamachu na Koppego. Do akcji nie doszło, gdyż Koppe pojechał inną ulicą. Po raz drugi stawiono się do akcji 7 lipca, jednak w tym dniu Koppe w ogóle nie wyjechał z Wawelu, ponieważ odbywało się posiedzenie rządu GG.
- 11.VII. – O godzinie 9.20 w rejonie placu Kossaka i alei Krasińskiego grupa żołnierzy z batalionu AK „Parasol" dokonała akcji na wyższego dowódcę SS i policji w GG generała SS Wilhelma Koppego. Zabity został jego adiutant (oficer Wehrmachtu) i l Niemiec, Koppe wyszedł z zamachu cało. Zamachowcy nie ponieśli strat. W czasie odwrotu do Warszawy natknęli się na oddział SS i policji. W walce, jaka się wywiązała pod wsią Udórz (pow. olkuski), zginęło 2 uczestników zamachu (Wojciech Czerwiński „Orlik" i Stanisław Huskowski „Ali"), 3 rannych dostało się do niewoli (Bogusław Niepokój „Storch", Tadeusz Ulankiewicz „Warski" i Ha lina Grabowska „Zeta"), 5 innych zaś zostało rannych.[1]
- 26.VII. – W więzieniu Montelupich zostali zamordowani 3 żołnierze batalionu „Parasol”, uczestnicy zamachu na Koppego, ujęci w czasie potyczki pod „Udorzem: Tadeusz Ulankiewicz „Warski”, Halina Grabowska „Zeta” i Bogusław Niepokój „Storch”. Mimo wyrafinowanych tortur nie wydali nikogo.
Przypisy:
- ↑ Załączona lista uczestników zamachu na W. Koppego 11.VII.1944, obejmuje także wywiadowczynie z krakowskiego Kedywu (bez wskazania tego faktu): „Inę” (Zofię Carnelli-Jasieńską), „Adę” (jako NN), „Dzidzię” (jako NN).
Jacek Stroka, Zamach.
W czterdziestą rocznicę wspomina uczestnik Akcji na Kutscherę, oficer wywiadu AK, Aleksander Kunicki, ps. „Rayski”, Przekrój 5.02.1984.
(...) Kutschera nie był jedyną hitlerowska postacią, do której zgładzenia przyczynił sie wywiad AK, kierowany przez „Rayskiego”. Nie wszystkie akcje udały się, by wspomnieć tę z 11 lipca 1944 roku, w Krakowie, której celem była głowa generała SS – Wilhelma Koppego, wyższego dowódcy SS i policji na całą GG. Pomimo wzorowego jej zorganizowania, zakończyła się fiaskiem i sporymi stratami po stronie Polski podziemnej. (...)